Eğerçi hâne-i pür-nakştır saray-ı cihân
Velî kitabeleri “küllü men aleyhâ fân”
(Dünya sayısız nimetlerle dolu bir evdir. Ancak kitabelerinde “dünyada her şey fanidir.” yazılı…)
İşte Divan şiirinin güzelliği…Âli Çelebi sayfalarla hatta ciltlerle anlatıla
bilecek bir hakikati bir beyte sığdırma becerisini göstermiştir. Bu; geniş bir kültür ve tefekkür hazinesi olan Divan şiirinden bir demettir. Bize düşen de bu demetten kâm ya da hisse alabilmektir.Âli Çelebi dünyayı sayısız nimetleri olan bir eve benzetiyor.Bu evde yani dünyada yaşadığımıza göre elbette bu nimetlerden istifade edeceğiz. Zaten yaratılmış olan her şey insanın emrine âmâde kılınmamış mıdır? Öyleyse insan o nimetlerden faydalanacak, mal-mülk sahibi olacak, zengin olacak… İnsan gayedir, dünya ise araçtır. Bu nimetlerden faydalanacaktır. Bu, onun en tabii hakkıdır. Dünya hiçbir zaman bir çilehane değildir. “Bir hırka bir lokma” felsefesiyle yaşamak yer yüzünde Allah’ın halifesi olan insana yaraşmaz. Onun ilmi-irfanı, malı-mülkü milletine hizmet edecek, bütün mesele budur…Bundan gayrısı ise güft ü gûdan –dedikodudan- başka bir şey değildir.
Ancak Âli Çelebi bundan daha başka hatta çok daha önemli bir noktaya dikkatimizi çekiyor: “Yer yüzünde her şey fanidir.”
Bana sorarsanız dünya bir aldatmaca, oyun ve eğlence yeridir. Mevlana’ya sorarsanız dünyayı şöyle tanımlar:
“Dünya kendini yeni gelin gibi göstererek insanı aldatan, ama gerçekte büyücü bir kocakarıdır. Ona aşık olan zehirden şerbet içer.) (Mesnevî)
Oysa sahip olduğumuz her şey bir gün bizimle birlikte yok olup gidecektir. 17 Ağustos depreminde nice zenginlerimizin bir lokma ekmeğe muhtaç kaldığını televizyonlardan seyretmedik mi? Atalarımızın “para dediğin el kiri” vecizesini bir başka şairimiz Figâni bakın nasıl yorumluyor:
Âkil isen alemin nakşın görüp meyl eyleme
Köhne bir virânedir bünyâdı âb üstündedir
(Efendi! Akıllı isen dünyanın süsüne meyletme! Burası köhne bir viranedir. Gördüğün süsler de su üzerine çizilmiş resimler gibidir. Zinhar bir dalgalanma ile kaybolup gidiverir.”
Bu gün mal-mülk, makam-mevki, servet sahibi olabiliriz. Ama yarın olmaya biliriz de! Öyle değil mi? Hani o servet sahipleri,
makam-mevki sahipleri nerede? Karun, Sultan Süleyman… Onlara kaldı mı bu dünya? Bize de kalmayacak. Kalıcı olan nedir o halde? Her halde Hakk’a riayettir, dürüstlüktür, adaletle hükmetmektir, servetini fakir fukaraya dağıtmaktır, iyi bir ad bırakmaktır. Bence bütün mesele budur.Evet, insan çalışacak, kazanacak, servet sahibi olacak, dünyanın sayısız nimetlerinden azamî ölçüde faydalanacaktır. Lâkin kapısının üstündeki yazıyı da her gün okuyacak, hayatını ona göre tanzim edecektir:
“Dünyada bulunan her şey fanidir.”
YILMAZ KISA
EDEBİYAT ÖĞRETMENİ
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder